Nasz Grodziec

Wiosna 1945. Do Grodźca przybywają nowi mieszkańcy - repatrianci z Kresów Wschodnich. Część wioski była już opuszczona przez Czechów - ostatni mieszkańcy Friedrichsgratz opuścili wioskę w wigilię Bożego Narodzenia 1945r. wraz ze swoim pastorem. Biłczanie - ludność katolicka - z uwagi na to, że kościół w Grodźcu był świątynią protestancką, w pierwszych miesiącach po osiedleniu uczęszczają do kościołów w Krasiejowie i Chobiu (w Chobiu w czasie wojny adaptowano odpowiednie pomieszczenie na prowizoryczną kaplicę). Pierwszy sołtys Greczu p. Józef Szatkowski organizuje delegację, która udaje się do Kurii Administracji Terytorium Kościelnego Śląska Opolskiego w Opolu z prośbą o rozpatrzenie problemu braku kapłana wyznania katolickiego w miejscowości Grodziec. Problem okazuje się na tyle ważny, że po krótkim czasie w Grodżcu pojawia się pierwszy duszpasterz - ks. Wincenty Spyra. Latem 1945r. dokonuje poświęcenia dotychczasowego kościoła protestanckiego dla celów kultu katolickiego. W kilka tygodni póżniej przeprowadza pierwsze Misje św. - sam głosząc nauki rekolekcyjne. Ksiądz W. Spyra zamieszkał w prywatnym domu przy kościele - (plebania po wyjeździe pastora została zdewastowana). Do pracy duszpasterskiej w Grodźcu - pomocy ks. W. Spyrze, Administracja Apostolska w Opolu (Kuria Opolska) przydziela ks. Wincentego Urbana, który w tym czasie jak wielu innych kapłanów - repatriantów, szuka punktu zaczepienia wśród swoich byłych parafian. Ks. Wincenty Urban zostaje przydzielony do Grodźca w charakterze " vicarius adiutor " ks. W. Spyry. Jesienią 1946r. ks. W. Urban zostaje Kierownikiem Archiwum - Muzeum Archidiecezjalnego i Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu. Jednocześnie miejsce ks.W. Spyry przejmuje tymczasowo ks. Zygmunt Białowąs, dojeżdżając na miejsce posługi z Ozimka. W styczniu 1947r. nowomianowanym proboszczem Grodźca zostaje ks. Paweł Bernaisch, który w listopadzie 1960r. wyjeżdża do Niemiec. Na czas mianowania nowego proboszcza przybywa do Grodźca O. Gerard - Czesław Krawczyk OFM. W styczniu 1961 r. przybywa do Grodżca nowy proboszcz - Ks. Edmund Cisak.

Ogólny zarys dziejów

Grodziec, położony wzdłuż drogi wiodącej z Opola do Częstochowy na przestrzeni ok. 4 km, założony został w ramach kolonizacji fryderycjańskiej Śląska w 1751r. jako osada sprowadzonych tu husytów (Braci Czeskich). Dla nich też władze pruskie wybudowały z subwencji państwowych, znajdujący się pośrodku wioski, jednonawowy, z cegły klinkierowej, kościół w stylu neogotyckim w 1891r. Po II wojnie światowej, w miejsce przymusowo wysiedlonej stąd ludności niemieckiej w 1945r., Grodziec zasiedliła ludność polska, przybyła tu w ramach również przymusowej repatriacji z dawnych Kresów Wschodnich - głównie z Biłki Szlacheckiej k. Lwowa, z Jeziernej k. Tarnopola, a także z innych stron Polski. Ponieważ była to ludność katolicka , dlatego dotychczasowa świątynia protestancka w Grodźcu stała się od tej pory katolickim kościołem parafialnym, który w ciągu minionych lat kilkakrotnie odnawiany i malowany, nabierał coraz bardziej estetycznego wyglądu. W głównym ołtarzu kościoła znajduje się umieszczony tu w 1961r. obraz Matki Boskiej z kościoła parafialnego w Biłce Szlacheckiej, który wyjeżdżający repatrianci również zabrali ze sobą. Łaskami słynący wizerunek Pani Grodzieckiej, przyciągający coraz bardziej dawnych kresowiaków, a zwłaszcza Sybiraków, sprawił, iż kościół w Grodźcu zaczął być uważany za sanktuarium Matki Boskiej, Patronki Sybiraków, na Opolszczyźnie. 23 lipca 1974 r. bp Franciszek Jop potwierdza sanktuarium Maryjne w Grodźcu podnosząc miejscowy kościół parafialny do rangi kościoła odpustowego z racji obchodzonego wtedy Roku Świętego. Ponownie w 1983r. bp Alfons Nossol ordynariusz opolski, również podnosi kościół parafialny w Grodźcu do rangi kościoła uprzywilejowanego, w którym można było zyskiwać odpusty obchodzonego wówczas Roku Odkupienia. Godność kościoła uprzywilejowanego w Grodźcu ponowił bp Nossol również w Roku Maryjnym 1987 / 1988. Od 1989r. zaczęły odbywać sie w Grodźcu doroczne pielgrzymki opolskich Sybiraków do swojej Patronki. 1-go maja 1994r. w Grodźcu ma miejsce koronacja obrazu Matki Boskiej Grodzieckiej Sybiraków oraz erygowanie Sanktuarium Maryjnego przez Prymasa Polski ks. kardynała Józefa Glempa. Jednocześnie zradza się myśl utrwalenia tułaczego dziedzictwa Sybiraków-powstaje projekt budowy Kalwarii: wotum-daru na 10-lecie koronacji M. B. Biłeckiej Grodzieckiej Sybiraków i 25-lecie pontyfikatu Jana Pawła II. Finalizacja przedsięwzięcia - uroczyste poświęcenie Kalwarii odbyło się 29 sierpnia 2004r. podczas Sumy Pontyfikalnej którą odprawił J.E. Ks. Arcybiskup Alfons Nossol. 

 Początki Parafii

Grodziec należał do osady fryderycjańskiej na terenie parafii Szczedrzyk  ( poprzednie nazwy Grodźca to: Bedrichuv Hradec, Friedrichgratz, Grecz, Grodzice ). Była to osada czeskiej ludności. Stanowiła typ osady leśnej, założonej na terenie bagnistym, pełnym olch. Duszą kolonizacji czeskiej na Śląsku, za Fryderyka, był kaznodzieja Wacław Blanicky, który przybył z miejscowości Husinec koło Strzelina i dał początek dzisiejszemu Grodźcowi - właśnie w roku 1751. Początkowo osiedliły się tu 33 rodziny w liczbie 145 osób. W następnym roku liczba ta podniosła się do 210 osób. Jako jedną z przyczyn ruchu osiedleńczego Czechów podaje się miedzy innymi i ten powód, że mieli oni uciekać z Czech przed religijnym uciskiem. Opolski Landrat Tschirschki wybrał odpowiednie miejsce w lesie w pobliżu Krasiejowa i rozpoczął wyrąb lasu pod przyszłą budowę osady. Król Fryderyk II Wielki wydał 25 września 1752 r. w Poczdamie dokument założenia osady, gdy była ona juz w połowie zbudowana, udzielajac ludności wolności podatkowej i wojskowej na okres 10 lat. Kaznodzieja Blanicky na samym początku akcji osadniczej w Grodźcu zebrał fundusze na budowę kościoła w r.1754, ale właściwe prace przy budowie kościoła drewnianego rozpoczęto dopiero w 1767r., a ukończono je rok póżniej. Wskutek sporów - także religijnych ( niektórzy Luteranie a także Bracia Czescy ) jeszcze po 10-ciu latach nie była ukończona plebania, choć mieszkał w niej juz od roku 1754 kaznodzieja Jan Andrej Stetina. Od tegoż samego 1754 roku stałą posadę we wsi otrzymał nauczyciel. W 1854r. zbudowano okazałą dwupiętrową szkołę (dziś dom nauczyciela), w której wówczas pobierało naukę 243 uczniów. Wsród nich zaledwie dwoje dzieci było katolickich. Mieszkańcy Grodźca należeli do jednoty Braci Czeskich. W ostatnich czasach rozwój osady nie posuwał się w kierunku rolniczym chociaż liczyła ona 2368 mórg roli i łąk oraz 1400 mórg lasu, a to głównie z powodu bardzo marnej gleby - ludność żyła zwłaszcza z rzemiosła i handlu. Ponieważ Grodziec był już przeludniony, jeden z pastorów niejaki Piotr Sikora (rodem z Husińca), założył kolonię czeską pod Strzelcami o nazwie Petruv Hradec-Piotrówka.W drugiej połowie XIX w. pożar strawił całą wieś, którą odbudowano z pomocą rządową - w dużej mierze z cegły. Tymczasem kościół, wciąz jeszcze drewniany, w stanie półruiny doczekał kolejnego pastora Józefa Storcha z Moraw, który postanowił odbudować świątynię - tym razem murowaną. Budowa zakończyła się w roku 1891 - w tym czasie pastorem byl Mateusz z Kmet. W 1906r. wybudowano nowa plebanię. Ostatnim pastorem Grodźca był Erich Klaar. 

 Historia Obrazu

II wojny światowej obraz znajdował się w Biłce Szlacheckiej w dekanacie lwowskim. W kwietniu 1945 r. obraz został zabrany przez wyjeżdżających do Polski repatriantów z kościoła w Biłce Szlacheckiej i przewieziony do Woli Małej koło Łańcuta, gdzie umieszczono go w klasztorze Sióstr Służebniczek. Obraz Matki Boskiej Biłecko - Grodzieckiej - posiada wymiary 150 cm x 85 cm. Jest to obraz barokowy z XVII w., olejny, malowany na desce, pochodzi ze szkoły lwowskiej. Przedstawia on Matkę Boską z Dzieciątkiem na ręku, na ciemnowiśniowym tle aksamitu. Postać Matki Boskiej ukazana en face nosi na twarzy dwa cięcia mieczem. Prawą rękę zgiętą w łokciu, z wyciągniętą dłonią, Maryja opiera na piersiach. Na lewym ramieniu zaś trzyma Dzieciątko Jezus, które w swojej lewej ręce podtrzymuje przyciśniętą do boku książkę. Prawa zaś ręka Dzieciątka zgięta jest w łokciu i zwrócona do góry. Spod sukni widoczne są bose stopy. Przedstawione postacie Maryi i Dzieciątka ubrane są w sukienki mosiężne, trybowane, posrebrzane i zdobne w pozłacane kwiaty. Na głowach obu postaci umieszczone są pozłacane korony, zwieńczone krzyżami, a wokół głów aureole ze złotych gwiazd. Gałązki kwiatowe i obramienia sukni są pozłacane, a twarz i ręce obu postaci utrzymane w tonacji żółto-brązowej. W monografii pt : "Szkice z dziejów rzymsko-katolickiej parafii w Biłce Szlacheckiej i jej duszpasterstwa", wydanej w Rzymie 1964 r. - autorstwa ks. bp. Wincentego Urbana, dawnego proboszcza biłeckiego czytamy : " Następnym ołtarzem w prawej bocznej nawie był ołtarz Matki Boskiej Częstochowskiej. Tło obrazu stanowi czerwony plusz z pozłacanymi gwiazdkami. Sukienka Matki Boskiej jest miedziana, posrebrzana z pozłacanymi kwiatami i koronami. Wizerunek Matki Boskiej zasłaniano obrazem św. Franciszka z Asyżu. W 1907 r. ołtarz ten przerobiono i przyozdobiono. Ksiądz Dziekan Młynarski zauważył, że przy rozbieraniu obrazu, okazało się, że składał się on z trzech obrazów Matki Boskiej Częstochowskiej z różnych czasów. Jeden miał być z XV w. Pochodzić miał z czasów erekcji parafii w Biłce Szlacheckiej. Obraz ten pokrywała drewniana rzeźba, a rzeźbę miedziana, pozłacana blacha. Obraz ten do roku 1868 mieścił się w głównym ołtarzu. Obraz ten słynie w parafii łaskami, a biłczanie mają do niego wielkie nabożeństwo. W roku 1961 proboszcz Grodźca ks. Edmund Cisak przejmuje obraz Matki Boskiej od sióstr spod Łańcuta i przywozi do swojej parafii. Dalszy ciąg kultu i łask miał miejsce odtąd w Grodźcu na Ziemi Opolskiej. Po wiekach, które minęły, wśród okolicznej ludności katolickiej w latach powojennych przyjęło się mówić tonem pełnym uznania : " To będzie tak, jak odpust w Grodźcu!". Bo rzeczywiście, do roku 1945 nie było żadnych odpustów w Grodźcu. Natomiast po wojnie zaczęły się w Grodźcu odpusty i to właśnie ku czci Matki Boskiej Częstochowskiej. a obraz przywieziony z dawnych Kresów Rzeczpospolitej doznawał stale szczególnej czci. W 1965 r. odbyła się peregrynacja kopii obrazu Matki Boskiej Jasnogórskiej. Również w Grodźcu w dniach 2-3 VIII odbyły się uroczyste obchody w kościele parafialnym. Jako wotum peregrynacyjne parafianie sprawili piękny ornat M.B. Częstochowskiej wykonany przez SS. Karmelitanki z Krakowa. W następnych latach kościół parafialny w Grodźcu kilkakrotnie podnoszony był do rangi kościoła uprzywilejowanego a łaskami słynący wizerunek Pani Grodzieckiej, przyciągający coraz bardziej dawnych kresowiaków, a zwłaszcza sybiraków sprawił, że kościół w Grodźcu zaczął być uważany za sanktuarium Matki Boskiej, Patronki Sybiraków. Wyproszone za wstawiennictwem Pani Grodzieckiej łaski na przestrzeni wieków nie były spisywane, jedynym dowodem były wota , które w większości poginęły. Tereny wschodnie tak często bowiem ulegały zawieruchom wojennym, że nie sposób było wszystkiego zabezpieczyć. Przyczyniły się do tego również trudności spowodowane repatriacją ludności i obrazu. Ocalało niewiele wot, które znajdują się w kościele parafialnym w Grodźcu po obu stronach ołtarza. Matka Boska Sybiraków Okupacja sowiecka Kresów Rzeczpospolitej Polskiej od 17 września 1939 r. spowodowała prześladowania ludności polskiej, wywozy na Sybir, do łagrów, więzień i obozów zagłady (Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk). W dniu 10 lutego 1940 r. nastąpiła również deportacja na Sybir wielu Polaków z parafii biłeckiej. Miejscem zesłania były rejony Barnaułu w Ałtajskim Kraju i Kirgistan. Zesłańcom towarzyszył duchowo i w modlitwach obraz Matki Boskiej Biłeckiej. Była Ona dla nich obroną i oparciem w czasie gehenny zesłańczej, gwarancją przeżycia i nadzieją powrotu "na ojczyzny łono". Po wojnie zaś, wraz ze swoim ludem wypędzona z ziemi rodzinnej, z ziemi ojców, z Kresów Wschodnich i przesiedlona na zachód, towarzyszy im stale i na Opolszczyźnie. Dlatego przed każdą mszą świętą na powitanie obrazu lud śpiewa starą pieśń biłecką : "Z radością wielką głosimy Twoją Maryjo cześć, chwałę, wzorem swych przodków Cię czcimy, bo tu swe miejsce obrałaś. O Grodziecka (Biłecka) Matko droga, w wierze chciej utwierdzać lud, bądź Pośredniczka u Boga, wzmacniaj na życia trud ". Kiedy zaś wznowił działalność Związek Sybiraków, rozpoczęły sie pielgrzymki Sybiraków do Grodźca, aby modlić się przed obrazem Matki Boskiej - Patronki Sybiraków. Od tego czasu cześć wizerunku Matki Boskiej Sybiraków rozszerzyła się na całą Polskę; głównie w ośrodkach sybirackich. Widnieje on na sztandarze opolskiego oddziału Związku Sybiraków, a także na innych sztandarach sybirackich w całej Polsce (również na sztandarze poświęconym przez Ojca św. Jana Pawła II w Rzymie, w czasie kanonizacji Św. Rafała Kalinowskiego, patrona Sybiraków) i na pomniku Mauzoleum Sybiraków na Jasnej Górze w Częstochowie oraz w Szczecinie. Zaś każda ostatnia niedziela kwietnia, poczynając od 1898 r., to dzień pielgrzymek Sybiraków z całego Śląska Opolskiego do sanktuarium Matki Boskiej Sybiraków w Grodźcu k. Opola w diecezji opolskiej. 

 Sanktuarium

Na obchodzony tu odpust Matki Boskiej Częstochowskiej w ostatnią niedzielę sierpnia każdego roku przychodzili do Grodźca liczni pielgrzymi z całej okolicy. W pierwszą zaś sobotę miesiąca odprawiane było przed ołtarzem Pani Grodzieckiej nabożeństwo pod nazwą " Wieczernik Maryjny ", które skupiało znaczną liczbę wiernych. W czasie tego nabożeństwa przed wizerunkiem Matki Boskiej Grodzieckiej publicznie składane były prośby i podziękowania. Przed obrazem Pani Grodzieckiej zrodziła się także Piesza Diecezjalna Pielgrzymka Opolska na Jasną Górę, która w 1976 r. po raz pierwszy wyruszyla właśnie z Grodźca do Częstochowy. Ponieważ Grodziec znajduje sie na trasie tej dorocznej pielgrzymki diecezjalnej, dlatego liczni pielgrzymi nawiedzają też grodzieckie sanktuarium i modlą sie przed łaskami słynącym wizerunkiem Matki Boskiej. W Roku Świętym i Jubijeuszowym Roku Odkupienia przybywały do Grodźca liczne pielgrzymki parafialne z dekanatów ozimeckiego i dobrodzieńskiego. Do innych ważniejszych wydarzeń sanktuaryjnych należy również intronizacja obrazu, połączona z poświęceniem nowo zbudowanego ołtarza w 1961 r. przez bpa Wincentego Urbana. Szczególnie uroczysty charakter miał odpust w Roku Świętym 1974, poprzedzony tygodniowymi naukami prowadzonymi przez ojców franciszkanów, a zakończony przez bpa Antoniego Adamiuka. Ważniejszymi wydarzeniami były tez odpusty : w 1982 r. - w Roku Jubileuszowym 600 - lecia Jasnej Góry i w 1983 r. - w Roku Odkupienia.

  Koronacja Obrazu

W dniu 17 kwietnia 1993 r. w Warszawie został proklamowany Rok Sybiraka z racji jubileuszu 65 - lecia powstania Związku Sybiraków i 5 - lecia reaktywowania tego związku. Protektorat honorowy Roku Sybiraka objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej, Pan Lech Wałęsa, oraz Prymas Polski, Ks. Józef Kardynał Glemp. Hasło Roku Sybiraka brzmi : PAMIĘĆ ZMARŁYM, ŻYJĄCYM POJEDNANIE ! W nim zawarta jest ideowa treść tego Jubileuszowego Roku. Głosi ona prawdę, że Sybiracy mimo doznanych krzywd, nie żywią ducha zemsty i odwetu, ale pragną sprawiedliwości i zadośćuczynienia. Matka Syna Bożego, Patronka Sybiraków jest dla nas wzorem na ziemi i drogowskazem do wieczności ! Dlatego Rok Sybiraka rozpoczęła pielgrzymka do Matki Boskiej Sybiraków w Grodźcu k. Opola dnia 1993 r. i na Jasną Górę w Częstochowie w dniach 8 i 9 maja 1993 r. Trwanie Roku Sybiraka uwieńczyła uroczystość koronacyjna słynącego łaskami Obrazu Matki Boskiej Sybiraków w Grodźcu k. Opola, w sanktuarium M.B. Biłecko-Grodzieckiej dnia 1 maja 1994 roku. Podczas uroczystości koronacyjnej oraz erygowania Sanktuarium maryjnego w Grodźcu, na którą przybyły rzesze sybiraków, parafian i sympatyków z całego świata (ok.10 tysięcy), Prymas Polski Ks. Kardynał Józef Glemp powiedział : " Matka Najświętrzą przyjmuje wezwania i tytuły, które dajemy Jej w różnych częściach ziemi. Tak jak jest Ona w sanktuarium krajowym: na Jasnej Górze dla całej Polski, w Lourdes dla całej Francji, w Guadalupe dla całego Meksyku, w Saragosie dla całej Hiszpanii, tak chcemy Ją mieć dla określonych diecezji, dla pewnych grup ludzi. A więc i Sybiracy mają prawo i chcą mieć Matkę Bożą jako swoją Patronkę. I wybrali to miejsce, w którym Obraz od dawna czczony i przywieziony z dalekich stron dzisiaj koronujemy ".

 Kalwaria Golgota Pana - Kalwaria Golgota Sybiraków 

Fakt koronacji obrazu Matki Boskiej Grodzieckiej Sybiraków w świetle rozkwitającego Sanktuarium Maryjnego w Grodźcu zrodził myśl o utrwaleniu tułaczego dziedzictwa Sybiraków - powstał projekt budowli Kalwarii - wotum-daru na 10 - lecie koronacji M.B. Biłeckiej-Grodzieckiej Sybiraków. Inicjator Sanktuarium Maryjnego, były proboszcz parafii w Grodźcu, a zarazem Krajowy Kapelan Sybiraków Ks. Prałat Edmund Cisak tak uzasadnia inicjatywę budowy Kalwarii : " Wielkim zaszczytem i dumą dla nas jest fakt, że mamy swoją Matkę Boską i swoje Sanktuarium. Tutaj rokrocznie spotykają się Sybiracy z całego świata, rozpoczynając udziałem we Mszy św. pontyfikalnej Ogólnoświatową Pielgrzymkę na jasną Górę. Tutaj parafianie grodzieccy na codzień a szczególnie w środy na Nowennie Nieustającej oddają cześć i chwałę swojej ukoronowanej Pani i Matce. My Sybiracy, starzejemy się, odchodzimy do Pana, mamy coraz mniej sił, a poczuwamy się do obowiązku utrwalenia naszego tułaczego dziedzictwa, do zapewnienia oprawy jaką posiadają inne sanktuaria, postanowiliśmy zbudować Kalwarię Golgotę Pana - Kalwarię Golgotę Sybiraków. Traktujemy tę budowlę jako wotum - dar na 10 - lecie koronacji M.B. Biłeckiej-Grodzieckiej Sybiraków i 25 - lecia Pontyfikatu Jana Pawła II " Uroczyste poświęcenie Kalwarii odbyło się 29 sierpnia 2004 r. podczas Sumy Pontyfikalnej, którą odprawił J.E. Ks. Arcybiskup Alfons Nossol. Także tablicę - pomnik żołnierzom sybirakom : " Żołnierzu - Sybiraku śmierć Twoja nie była daremna - żywi o tym zaświadczają." Pamięci żołnierzy z : - V Syberyjskiej Dywizji Strzelców Polskich - Polskich Sił Zbrojnych na zachodzie Gen. W. Andersa - Dywizji Wojska Polskiego im. T. Kościuszki - Armii Krajowej Łagierników.